Wat is emotionele regulatie?
Je hebt misschien wel eens gehoord of gelezen over de term ’emotionele regulatie’. Het concept, dat voor het eerst werd waargenomen bij mensen, vooral jonge kinderen, breidde zich uiteindelijk uit, waardoor de principes konden worden toegepast op verder onderzoek naar andere soorten, waaronder het gedrag van honden.
Wat is emotionele regulatie
Definitie
Volgens Gross in een artikel uit 1998 omvatten emotionele regulatievaardigheden hoe individuen hun emotionele expressie, duur en intensiteit beïnvloeden. Emotionele regulatie kan automatisch of gecontroleerd, bewust of onbewust zijn, en kan effecten hebben op een of meer punten in het proces van het hebben van emoties.
Het is een proces dat de eigen emoties en emotionele reactie op de omgeving van het individu – inclusief die van een hond – matigt om sociaal aanvaardbaar te zijn.
Emotionele zelfregulatie bij honden verwijst dus naar het vermogen van een hond om zijn emoties te herkennen, te begrijpen en te beheersen in verschillende situaties.
Honden vertonen verschillende gedragsindicatoren van emotionele zelfregulatie, waaronder:
- Kalmerende signalen: Dit omvat gedragingen zoals gapen, likken van de lippen, wegkijken, en langzaam bewegen, die honden gebruiken om spanning te verminderen en conflicten te voorkomen.
- Stressreductie: Honden kunnen leren om te gaan met stressvolle situaties door te kalmeren, zich terug te trekken naar een veilige ruimte of door een ander alternatief (aangeleerd) gedrag in te zetten.
- Impulscontrole: Honden met goede emotionele zelfregulatie hebben vaak een betere impulscontrole, wat betekent dat ze in staat zijn om te weerstaan aan impulsen die hen kunnen aanzetten tot (ongewenst) gedrag.
- Veerkracht: Een hond met goede emotionele zelfregulatie kan zich aanpassen aan veranderende omstandigheden zonder te overreageren. Bijvoorbeeld, als een hond gewend is aan een bepaalde routine en deze verandert, kan hij zich aanpassen zonder overmatige angst of frustratie te tonen.
- Zelfkalmerende technieken: Sommige honden kunnen zelfkalmerende technieken gebruiken, zoals zichzelf likken of knabbelen aan een speeltje, om hun emoties te reguleren en te ontspannen in stressvolle situaties.
Het bevorderen van emotionele zelfregulatie bij honden kan worden bereikt door middel van positieve trainingstechnieken, het bieden van een veilige en voorspelbare omgeving, regelmatige lichaamsbeweging, en het opbouwen van een sterke band tussen de hond en zijn mens.
De impact van emoties op het gedrag van een hond
Net als mensen hebben sommige honden problemen met zelfbeheersing als het gaat over grote gevoelens.
En net als bij mensen zijn er complexe psychologische concepten en processen achter het gedrag van een hond, waaronder de activiteit van neurotransmitters en hormonen. Neurotransmitters, zoals serotonine en dopamine, dragen chemische boodschappen in de hersenen en het lichaam van honden, waardoor fysiologische reacties ontstaan op emotionele omstandigheden zoals vreugde, angst, opwinding en pijn. Lees ook de nadere blogs over de werking van het brein van onze honden.
Negatieve emoties zijn een normaal onderdeel van het leven. Het gedrag en de emotionele reacties van de hond op prikkels en omgeving beïnvloeden echter hun sociale competentie en emotioneel welzijn.
Hoe uiten honden hun emoties?
Het gedrag van een hond en het gebruik van lichaamstaal en vocalisaties communiceren hun emoties naar de wereld. Door hun gedrag te observeren, kan worden vastgesteld of die emoties positief of negatief zijn. Als we de uiterlijke tekenen van emoties van een hond herkennen, kunnen we ook een ondersteunende omgeving creëren die de honden emotionele veiligheid en validatie biedt. Dat helpt bij het opbouwen van een liefdevolle, vertrouwensvolle en veilige hechtingsband tussen mensen en honden.
Emotionele intelligentie
De hersenen van een hond werken ongeveer op een manier die vergelijkbaar is met die van een mens, waarbij de rechterhersenhelft emotie verwerkt en de linker betekenis verwerkt, wat suggereert dat ze biologisch bedraad zijn voor een bepaald niveau van emotionele intelligentie.
Hoewel honden niet dezelfde cognitieve capaciteiten hebben als mensen, tonen ze wel een vorm van emotionele intelligentie. Emotionele intelligentie bij honden verwijst naar hun vermogen om emoties te herkennen, te begrijpen en hierop te reageren, zowel bij zichzelf als bij anderen, inclusief mensen en andere dieren.
Honden hebben het vermogen om emoties bij mensen en andere honden te herkennen en te onderscheiden. In een wetenschappelijke studie bleken ze het vermogen te hebben om verdriet te bepalen als een emotie die verschilt van andere gevoelens. Onderzoekers hebben ontdekt dat honden eerder iemand huilend benaderen dan iemand in een goed humeur. Honden benaderen verdrietige of overstuur mensen met zachtaardig, onderdanig gedrag. Dit bewees dat honden verdriet konden identificeren en herkennen als een emotie die verschilt van andere gevoelens.
Emotionele reacties
Emotionele reacties op prikkels uit de omgeving kunnen positief, neutraal of negatief zijn. Het niveau van emotionele intelligentie van een hond en het vermogen om zijn eigen emoties te reguleren, gecombineerd met leerervaringen, spelen allemaal een rol in hoe emotionele reacties uitpakken.
Honden die – vaak onbedoeld – wordt geleerd om hun communicatie te onderdrukken, kunnen sterke, onvoorspelbare emotionele reacties hebben. Dit wordt veroorzaakt door hun aangeleerde angst om negatieve emoties te uiten. Het onderdrukken van communicatie, vooral wanneer het gepaard gaat met negatieve ervaringen, kan leiden tot nadelige gevolgen voor de gezondheid en het welzijn. Denk hierbij aan het corrigeren van blaffen, grommen, uitvallen aan de lijn, met een stroplijn, pinband of het gebruik van E-collars en andere aversieve methoden. Maar ook aan het laten zitten of liggen van je hond in een lastige situatie, zoals bij het zien van een andere hond of andere prikkel die een reactie bij je hond uitlokt.
Honden leren door herhaling, en het creëren van een veilige setting voor de hond kan tot betere resultaten leiden.
Emotioneel evenwicht
Enkele emotioneel gedreven reacties zijn; bevriezen, blaffen, uitvallen en grommen.
TIP> Bekijk hun communicatie, denk na over wat er vlak daarvoor is gebeurd, luister naar je hond, maak een plan en onderneem actie.
Als een hond bevriest of stil blijft staan, is dit een teken dat hij veel ongemak ervaart. We zien een gespannen lijf, gesloten bek, oren staan vaak naar achteren, strakke blik. We zien dit echter ook bij honden die vaak worden gedwongen om hun emoties te onderdrukken, emoties zoals angst die anders bestraft worden. Denk hierbij aan een trainer die grote groepen honden aan een strak lijntje uitlaat, aan trainers die iedere keer dat de hond een emotie vertoont deze corrigeren met een ruk aan de lijn, aan trainers die honden straffen om te grommen in een lastige situatie met mensen… Deze honden zijn tikkende tijdbommen.
Angst is een veel voorkomende motivator bij uitvalgedrag. Honden reageren impulsief als ze bang zijn dat iemand of iets hen kwaad kan doen. Opwinding (positief gevoel) kan ook uitvalgedrag veroorzaken, dan hebben we het over het ontstaan van frustratie naar aanleiding van het uitblijven van een behoefte.
De juiste training en aanleren van emotionele zelfregulatie
1: Het vermijden van lastige situaties.
Train je in een veilige context, op een gepaste afstand van bv andere honden, gaan het brein werken vanuit rationeel denken in plaats van vanuit een emotionele toestand. De negatieve associaties kunnen zo langzaam uitdoven en ruimte maken in het brein voor nieuw gedrag.
2:Positieve afleiding.
Afleiding wordt beschouwd als een laatste redmiddel. Als het geen optie is om de hond over het probleem te laten nadenken of je kan niet meteen weg, is afleiding een prima redmiddel. Er zijn echter risico’s verbonden aan deze methode – bij verkeerd gebruik kan dit een averechts effect hebben . Daarom adviseer ik bij reactiviteit nooit alleen aan de slag te gaan, maar gepaste hulp in te schakelen.
De wekelijkse sociale wandelingen kunnen voor jullie een echte meerwaarde betekenen. Wil je graag hulp, dan kun je meer informatie verkrijgen door ons een mail te sturen of het contactformulier op de website te gebruiken, of klik op de knop hieronder om meteen contact op te nemen.
Honden leren goed door spel- en beloningstraining. Deze training is essentieel voor het opbouwen van een veilige hechting met de hond. Veilige hechting is ook nauw verbonden met een betere emotieregulatie. Spelen is een manier om het gedrag van een hond af te leiden of om te buigen. We gebruiken tijdens onze social walk dan ook vaak spel of voer om het negatieve associaties om te buigen naar een positieve associatie naar triggers.
Onderdrukking
Ondanks alle wetenschappelijke info en studies die voorhanden zijn, zijn er toch tal van hondentrainers die met correctie en onderdrukking werken. Mensen denken dan dat de hond gehoorzaamt of kalmeert, terwijl in feite het sympathische zenuwstelsel wordt geactiveerd, waardoor het lichaam wordt voorbereid op de vecht-, vlucht-, bevriezing. Het somatische zenuwstelsel (lichamelijk bewustzijn) heeft zeer weinig activiteit en de hond ervaart hoge niveaus van stress, waardoor ze kunnen bevriezen totdat de dreiging verdwenen is.
In een toestand verkeren waarin het sympathische zenuwstelsel alle bloedtoevoer naar organen en spieren omleidt die dieren helpen om te gaan met vluchten of vechten, is niet de optimaalste staat om te leren. Herhaalde ervaringen van angst en emotionele onderdrukking kunnen het fysieke en emotionele welzijn van honden schaden en kunnen leiden tot onvoorspelbaar, agressief gedrag.
Als het problematische gedrag waar we aan werken voortkomt uit een emotionele toestand dan zullen pogingen om dergelijk ongepast gedrag op te lossen zonder de emoties aan te pakken die het hebben veroorzaakt, niet effectief zijn.
Het negeren van de emotionele toestand van een hond tijdens training kan nieuwe problemen veroorzaken. Honden die zich goed voelen, betrokken zijn, en zich veilig voelen, concentreren zich gemakkelijker en leren snel. Honden die overweldigd worden, zich onveilig voelen, kunnen informatie niet goed verwerken omdat ze zich niet kunnen concentreren en ze zich in een emotionele toestand bevinden. Deze honden nemen vaak ook geen voer aan, kunnen zich niet op jou concentreren, zijn niet geïnteresseerd in spel… Ook los van de training ervaren honden (die worden onderdrukt of gestraft of veelvuldig stress ervaren) vaak spijsverteringsproblemen, compulsief gedrag en andere klachten onder invloed van (chronische) stress.
Geschreven door Sabrina Allegria, gedragstherapeut gespecialiseerd in agressie en reactief gedrag bij honden.
