De dopamine rush bij honden

Weten wat dopamine bij honden doet, kan je helpen om je hond beter te begrijpen en hoe deze chemische stof zijn gedrag beïnvloedt. We worden allemaal beïnvloed door deze neurotransmitter, en eigenlijk krijg je op dit moment, terwijl je dit leest, een kleine golf van dopamine-afgifte!

Ontdekken wat dopamine bij honden doet, kan je helpen om beter te begrijpen wat er intern met je hond gebeurt onder bepaalde omstandigheden.

De werking van het brein is voor een science nerd als ik een boeiend onderwerp.

Dopamine is een neurotransmitter, een chemische boodschapper, die informatie overbrengt tussen neuronen en speciale doelcellen die zich in het hele lichaam bevinden (klieren, spieren of andere neuronen).

Als klassiek voorbeeld wordt dopamine gebruikt wanneer de hersenen informatie naar de spieren sturen om ze te laten bewegen.

Weetje: Bij mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson is het een verlies van dopamineproducerende cellen dat moeilijkheden veroorzaakt bij het lopen en andere bewegingsproblemen.

Naast het laten bewegen van spieren is dopamine ook verantwoordelijk voor slaap, stemming, aandacht en motivatie.

Dopamine wordt geproduceerd door twee belangrijke gebieden in de hersenen: de substantia nigra en het ventrale tegmentale (VTA) gebied.

Het Feel Good Neurotransmitter

Dopamine staat bekend om het opwekken van een gevoel van welbehagen. Wanneer je samen met je hond, zijn allerliefste activiteit aan het doen bent, bv apporteren, wordt dopamine vrijgegeven in het genotscentrum van de hersenen en voelt de hond zich “blij.”

Om een goede reden wordt dopamine dus vaak beschreven als de “feel good neurotransmitter.”

Recent onderzoek heeft aangetoond dat de afgifte van dopamine meer te maken heeft met het zoeksysteem (seeking system) dan met de daadwerkelijke beloning. Laten we daar nu even op inzoomen…

Het dopaminesysteem bestaat uit drie fundamenten

1. Verlangen – ik wil iets doen, hebben, krijgen, etc.
2. Motivatie – zet aan tot het nemen van actie
3. Beloning of het gebrek aan beloning

Motivatie om beloningen te zoeken

Dopamine wordt ook vrijgegeven wanneer je hond een beloning verwacht. Als je hond bijvoorbeeld bezig is met neuswerk (hersenwerk), is alleen de anticipatie van deze activiteiten (het zien van voorbereiding van een breinspel) voldoende om het “zoeksysteem” van de hersenen te activeren.

Het is dus de dopamine die ze motiveert om op zoek te gaan naar een beloning.

We zien dit bij onszelf ook gebeuren wanneer we wandelen en een nieuw, mooi pad ontdekken buiten de gebaande paden, wanneer we een videospel spelen en een hele nieuwe wereld ontgrendelen, of wanneer we op sociale media zitten.

Wat hebben sociale mediaplatforms zoals Facebook, Snapchat en Instagram te maken met gokautomaten en drugsverslavingen? Ze activeren de dopamine zoek-beloning cyclus, wat je zo afhankelijk maakt.

Wanneer je hond dus bezig is met bv hersenwerk of countersurfing/stelen van voedsel (daarover later meer), versterkt de golf van dopamine de anticipatie en de focus op het bevredigen van de drang om in de toekomst dit te gaan herhalen. Het is allemaal een cyclus van anticipatie, beloning en versterking.

Een real life voorbeeld

Op een dag ontdekte Chayton dat er een muis onder een stapel hout voor ons huis woonde. Hij achtervolgde de muis enthousiast en jankte en piepte uit opwinding terwijl hij rondsnuffelde opzoek naar de muis.

Na dit enkele geval rende hij elke dag na de wandeling naar deze plek om te zien of zijn “muizenvriend” er nog was.

Hij kreeg niet elke keer de kans om de muis achterna te zitten, maar hij was altijd enthousiast om daarheen te gaan en de boel te inspecteren. Destijds schreef ik het toe aan het jachtinstinct van een wolfhond, maar wat gebeurde er eigenlijk in zijn brein?

“Dopamine gaat over de anticipatie van plezier, het gaat over het streven naar geluk in plaats van geluk zelf”, zegt Robert Sapolsky in een presentatie. Dus het blijkt meer te gaan over de “spanning van de jacht”.

Het activeren van het zoeksysteem van de hond

Wanneer honden betrokken zijn bij breinspellen, voedselpuzzels worden aangeboden, of wanneer we ze toestaan om te snuffelen en te verkennen tijdens wandelingen, activeren we het zoeksysteem van de hondenbrein.

Het is dopamine die ze motiveert om te willen gaan verkennen op zoek naar een beloning.

Leuk weetje: Zelfs terwijl je dit leest en meer coole feiten over honden ontdekt, worden waarschijnlijk je dopamine niveaus geactiveerd, wat je een golf van motivatie geeft om steeds meer te leren!

Dopamine als motivator in hondentraining

Telkens wanneer je hond wordt beloond voor iets, bijvoorbeeld telkens als hij keurig zit, komt een beetje dopamine vrij. Door het feelgood gevoel dat dopamine creëert, zal je hond de volgende keer weer gemotiveerd zijn om de oefeningen uit te voeren. Het stofje Cortisol, daar praat ik over in een van de vorige blogs, die vrij komt onder stress heeft het tegenovergestelde effect. Een training gebaseerd op correcties/straffen, zorgt voor het vrijkomen van cortisol, cortisol zorgt ervoor dat je hond in een fight|flight modus gaat verkeren en leerervaringen niet tot stand komen. Het effect van positief trainen is wetenschappelijk bewezen in tal van studies bij verschillende zoogdieren.

Het geven van een beloning, na het uitvoeren van een cue, op een intermitterende manier, zorgt ervoor dat een hond die voorheen voor elk gedrag werd beloond, altijd alert is, harder werkt en met grote anticipatie probeert te raden wanneer de volgende traktatie zal komen. Dit is vergelijkbaar met wat er gebeurt wanneer mensen op gokkasten spelen, waarbij de juiste balans tussen positieve en negatieve uitkomsten nodig is om je te blijven laten spelen.

In deze gevallen schieten de dopamine niveaus door het dak. Waarom? Omdat niets de afgifte van dopamine zo aanwakkert als de “misschien” van intermitterende versterking, de onzekerheid van “misschien wel, misschien niet,”

Weetje: Trainingsmethoden zijn verbonden met dopamine en cortisol in die zin dat op beloningen gebaseerde methoden, zoals positieve bekrachtiging, zullen leiden tot de afgifte van dopamine, wat gedrag versterkt en honden motiveert om beloningen te zoeken. Aan de andere kant kunnen strafgerichte methoden stress bij een hond veroorzaken en leiden tot de afgifte van cortisol, wat het leren en de versterking kan verstoren, evenals fysieke en psychologische schade kan veroorzaken. Daarom is het belangrijk om op beloningen gebaseerde methoden te gebruiken bij het trainen van honden om positieve leerresultaten te waarborgen.

Dopamine is een neurotransmitter die onze honden motiveert om beloningen te zoeken, terwijl cortisol een hormoon is dat wordt vrijgegeven als reactie op stress en dat het leren en de versterking kan verstoren. Op beloningen gebaseerde trainingsmethoden zijn verbonden met de afgifte van dopamine, wat ze tot een effectief hulpmiddel maakt voor het trainen van onze honden. Aan de andere kant kunnen op straf gebaseerde methoden leiden tot overmatige hoeveelheden cortisol, wat schadelijk kan zijn voor het leerproces.

De neurotransmitter: Dopamine

Dopamine speelt dus belangrijke rol bij het motiveren van honden, om beloningen te zoeken en gedrag dat daarmee geassocieerd is te versterken. Wanneer onze honden worden beloond voor gedrag (bewust en onbewust), wordt dopamine vrijgegeven, wat het gedrag versterkt en de kans vergroot dat de hond het in de toekomst zal herhalen. Onder invloed van oa dopamine wordt gedrag in stand gehouden en zal het zich herhalen. Dit is waarom consequent zijn en hebben van een goed management plan je kan helpen om van je hond zijn ”verslavingen” af te komen. Door te voorkomen dat je hond telkens opnieuw de dopamine kick voelt, zal het gedrag gaan afnemen. Krijgt je hond vaak de kans om bv voedsel te stelen, dan zal hij het blijven proberen, ook als je hem hiervoor zou gaan straffen.

Coutersurfing en straten afschuimen naar voer

Dopamine wordt dus vrijgegeven in de hersenen van een hond wanneer hij een beloning verwacht. Dit is vergelijkbaar met hoe honden zich gedragen wanneer ze op zoek gaan naar voedsel in de natuur naar eetbare bronnen of soms wat er maar voorhanden is. Het krijgen van een dopamine kick bij het succesvol opeten van wat ze hebben gevonden zorgt er dus voor dat je hond dit gedrag zal blijven herhalen.