Tijdens mijn opleiding als gedragscoach maakte ik een studie over het gebruik van aversie bij het trainen van honden. Ik onderzocht de effecten van negatieve correcties tov het positief trainen zonder correcties, op het welzijn van honden. Ik licht in deze blog specifiek de E-collar uit.
In Belgie delen ongeveer 1,5 miljoen gezinnen hun leven met honden. Een deel hiervan volgt gehoorzaamheidstraining bij een van de honderden hondenscholen verspreid over het land. Binnen deze trainingscursussen maken sommige instructeurs gebruik van hulpmiddelen zoals elektronische halsbanden (ook bekend als stroombanden).
Gaat de mythe “Bij juist gebruik van een stroomband, breng je geen schade toe aan de hond” wel echt op? En wat zeggen wetenschappelijke studies over welk effect het gebruik van dit type halsband heeft op het welbevinden van honden?
Operante conditionering
Pavlov vs Skinner
De training van honden is voornamelijk gebaseerd op de principes van operante conditionering. Dit houdt in dat een dier leert om een verband te leggen tussen zijn gedrag (actie) en de gevolgen daarvan. Deze gevolgen kunnen bestaan uit een beloning, zoals een snack, waardoor de kans groter wordt dat het gedrag in de toekomst herhaald wordt (positieve bekrachtiging). Als daarentegen het gevolg een vorm van straf is, zoals een elektrische schok, zal de kans dat het gedrag in de toekomst optreedt afnemen (positieve correctie). Het is ook mogelijk om een prikkel, met positieve of negatieve waarde voor het dier, weg te nemen (respectievelijk negatieve correctie of negatieve bekrachtiging). De onderstaande afbeelding illustreert deze basisprincipes:
Bij training met een elektronische halsband wordt gebruik gemaakt van ofwel positieve correctie of negatieve bekrachtiging. Bij positieve correctie krijgt de hond een elektrische schok direct nadat hij ongewenst gedrag heeft vertoond. Bij het inzetten van een elektrische schok als negatieve bekrachtiging krijgt de hond voortdurend stroom toegediend totdat hij het gewenste gedrag vertoont. Zelfs als de hond de schok kan vermijden door een waarschuwend signaal voorafgaand aan de schok, valt dit nog steeds onder negatieve bekrachtiging. In de literatuur wordt het gebruik van elektronische halsbanden voor negatieve bekrachtiging (vermijdingsleren) soms beschouwd als een trainingsvoordeel, maar dat is het niet. Vermijdingsleren ontstaat namelijk door de dreiging van een onplezierige prikkel, wat vaak betekent dat de hond de halsband langdurig of permanent moet dragen om ongewenst gedrag in verschillende situaties te onderdrukken. Wanneer de dreiging van een elektrische schok afwezig is, is er voor de hond geen reden meer om het ongewenste gedrag niet te vertonen. Dit leidt tot een situatie waarin de hond voortdurend geconfronteerd wordt met de dreiging van een mogelijke elektrische schok.
Zowel positieve correctie als negatieve bekrachtiging met behulp van een elektronische halsband zijn gebaseerd op (de verwachting van) een sterk aversieve prikkel en vallen onder de noemer aversieve training. Verschillende studies tonen aan dat aversieve trainingsmethoden geassocieerd zijn met verminderd welzijn.
De werking van een stroomband
Elektronische halsbanden zijn voorzien van een batterij en een elektrisch circuit met twee polen die elektrische schokken op de hals van de hond kunnen toedienen. Er zijn verschillende soorten elektronische halsbanden, waaronder ’trainingshalsbanden’ met afstandsbediening voor de trainer, ‘anti-blafbanden’ die reageren op vibraties van de stembanden en elektronische omheiningen die de hond binnen een bepaald gebied houden. Sommige van deze halsbanden geven voorafgaand aan de schok een trilling of pieptoon als waarschuwingssignaal, zodat de hond de schok kan vermijden door het ongewenste gedrag niet voort te zetten.
Uit humaan onderzoek blijkt dat hogere frequenties (30, 60 en 90 Hz) sterkere pijnsensaties en schrikreacties veroorzaken dan lagere frequenties. Verder is in onderzoek bij mensen aangetoond dat bij achtereenvolgende schokken op de zelfde plek de gevoeligheid voor pijn toeneemt, terwijl de gedragsmatige schrik reactie kan afnemen.
Gevolgen van overmatig gebruik van de elektronische halsband, waarbij de stroomgeleidersde huid geperforeerd hebben . Erom heen is uitgebreide dermatitis met erythema en verdikking van de huid te zien. (Foto: Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland)
Is een E-collar wel zo doeltreffend als men zegt?
Wanneer we kijken naar onderzoek over het behandelen van bv blafgedrag bij honden met een tril of stroomband, blijkt dat in veel gevallen meerdere schokken nodig zijn voordat het blaffen naar andere honden volledig stopt. Vooral als een hond sterk gemotiveerd is om het gedrag voort te zetten, zijn herhaalde, intense prikkels nodig om het gedrag te onderdrukken. Bovendien kunnen elektronische halsbanden, zoals anti-blafbanden, soms worden geactiveerd door andere trillingen dan enkel blaffen van de hond, waardoor een andere blaffende hond per ongeluk de halsband kan activeren.
Bij juist gebruik veroorzaakt een stroomband geen schade
Dit horen we in het werkveld enorm veel: Het hangt er allemaal vanaf hoe je het gebruikt, het is een trilling dat doet geen pijn, ik heb het zelf uitgetest….
De mate waarin een individu de elektrische schok ervaart, hangt ook af van individuele fysieke kenmerken, zoals de dikte en vochtigheid van de huid en het vetgehalte van de vacht. Vanwege de talloze variabelen die een rol spelen, is het in de praktijk buitengewoon moeilijk om elektrische schokken zodanig af te stemmen op een individu wat betreft intensiteit, duur en frequentie dat er geen mentale trauma’s ontstaan.
Wist je dat bepaalde trainers die werken met een stroomband, de huid van de hond nat maken, zodat de schok net wat feller binnen komt?
Het toedienen van een elektrische schok kan mogelijk omgerichte agressie teweegbrengen.
Welzijnseffecten van elektrische schokken
Een dier verkeert in een staat van welzijn wanneer het in staat is zich actief aan te passen aan zijn levensomstandigheden en daardoor een positieve levenskwaliteit ervaart.
Het toedienen van bepaalde prikkels (bv stroomschokken) die aversief zijn kunnen er toe leiden dat de hond uiteindelijk niet meer in staat zijn om zich aan te passen. Dit resulteert in een aantasting van hun welzijn. Onderzoek bij honden heeft aangetoond dat het gebruik van elektronische halsbanden gedragsmatige en fysiologische veranderingen kan veroorzaken, waaronder stress, (omgerichte) agressie, angst en zelfs pijn.
Verschillende studies bij Lab Beagles hebben aangetoond dat een elektrische schok van een elektronische halsband, wanneer deze onvoorspelbaar en/of oncontroleerbaar is voor de honden, leidt tot een aanzienlijke stijging van het stresshormoon cortisol in hun speeksel.
Honden die getraind werden met een elektronische halsband, vertoonden significant meer stressgerelateerd gedrag, evenals een lagere lichaamshouding. Daarnaast gaven ze vocalisaties die duiden op pijn. Al jarenlang is uit stressfysiologisch onderzoek bekend dat met name de mate van controleerbaarheid en voorspelbaarheid van een onaangename prikkel van groot belang is voor de hoeveelheid stress die een dier ervaart. Herhaalde blootstelling aan onvoorspelbare en oncontroleerbare aversieve prikkels, waarbij geen enkele gedragsaanpassing leidt tot een vermindering van de stressvolle prikkel, kan leiden tot een aantasting van het welzijn en zelfs tot volledige passiviteit bij het dier. Dit fenomeen staat bekend als ‘learned helplessness’ of aangeleerde hulpeloosheid, en werd voor het eerst aangetoond door Seligman & Maier in 1967, in hun onderzoek met honden.
Onvoorspelbaarheid kan leiden tot aangeleerde hulpeloosheid
Honden die eerder werden blootgesteld aan oncontroleerbare schokken, vertoonden geen ontsnappingsreacties meer, zelfs niet in situaties waarin ze geen elektrische schok kregen toegediend. In de praktijk dragen honden de elektronische halsband meestal gedurende langere periodes. Vooral in het begin is het voor de hond niet duidelijk wanneer en waarom hij een correctie krijgt. Hij moet dit experimenterend ontdekken. Dit maakt de elektrische schok, vooral in het begin, onvoorspelbaar voor de hond. Bovendien wordt de elektronische halsband gebruikt bij zowel het aanleren als afleren van verschillende gedragingen, waardoor de hond de schok moeilijk kan koppelen aan zijn eigen gedrag. Onderzoek suggereert dat honden mogelijk geen associatie leggen tussen de schok en hun eigen gedrag, maar wel tussen de schok en de eigenaar, omgeving of een specifiek commando. Wanneer de hond geen verband kan leggen tussen de schok en zijn eigen gedrag, begrijpt hij niet wat hij moet doen om de schok te vermijden.
Inconsistent gebruik en onjuiste timing dragen bij aan een toename van de onvoorspelbaarheid en oncontroleerbaarheid. Een elektrische schok is dermate aversief dat het snel angst of mentale trauma’s kan veroorzaken.
Het toedienen van een of meerdere elektrische schokken, of het langdurig niet kunnen vermijden van deze schokken, simuleert bij ratten symptomen die dienen als diermodel voor onderzoek naar menselijke angststoornissen, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS) en depressie. Angst is een normale en functionele reactie op stressoren, en het draagt bij aan de overleving van het individu. Echter, herhaaldelijk extreem angstig reageren op een prikkel zonder dat dit leidt tot een positievere toestand, is niet functioneel. Angst kan zich uitbreiden naar andere prikkels waar het dier voorheen niet angstig op reageerde (generalisatie), en kan zich ontwikkelen tot pathologische angst als deze overmatig, disfunctioneel en niet adaptief is als reactie op een prikkel.
Deldalle en Gaunet (2014) hebben aangetoond dat honden die werden getraind met behulp van positieve bekrachtiging significant minder stressgerelateerd gedrag vertoonden. Ze hadden hogere lichaamshoudingen en keken vaker naar hun eigenaren dan honden die waren getraind met negatieve bekrachtiging . Bovendien heeft Schalke et al. (2010) aangetoond dat het zelfs mogelijk is om werkhonden uitsluitend op basis van positieve bekrachtiging op te leiden. Het onderzoek van Cobb et al. (2015) benadrukt dat factoren zoals selectie, socialisatie, huisvesting en training van cruciaal belang zijn voor het welzijn en de prestaties van werkhonden.
Mijn kijk op het trainen van honden
In de wereld van hondentraining is het gebruik van stroombanden een omstreden onderwerp dat al geruime tijd discussie opwekt. Ik wil vooral benadrukken dat er veel effectievere en diervriendelijkere methoden zijn om honden te trainen. Het hanteren van stroombanden, die elektrische schokken gebruiken als straf voor ongewenst gedrag, is niet alleen ethisch onverantwoord, maar heeft ook aantoonbaar negatieve gevolgen voor het welzijn van honden.
Het begrijpen dat honden, net als mensen, het beste leren in een omgeving met zo min mogelijk stress. Het toepassen van straf, pijn en angst in training is simpelweg niet meer acceptabel in deze moderne tijd, zeker niet met al de moderne inzichten en studies die er te vinden zijn.
Positieve training is niet alleen effectief , het minimaliseert stress en angst, wat het welzijn van het dier ten goede komt.
Laten we streven naar een wereld waarin stroombanden geen plaats meer hebben in hondentraining. Er zijn zoveel betere methoden beschikbaar die gebaseerd zijn op respect en begrip. Onze honden verdienen niets minder dan het beste, en positieve training biedt precies dat.”
Bron van mijn studie over het gebruik en effect van de e-collar op het welzijn van honden:C.M. Kapteijn, J.A.M. van der Borg, C.M. Vinke, S.S. Arndt leerstoelgroep diergedrag, unit Dier in Wetenschap en Maatschappij, departement Population Health Science, Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht.
Hee, ik ben Sabrina
Ik hecht enorm veel waarde aan het welzijnsgericht omgaan met honden.Dit is ook de rode draad doorheen de blogs.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duur
Beschrijving
cookielawinfo-checbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.